ΧΟΡΟΣ - ΤΙ ΕΣΤΙ...

Χορός είναι η ρυθμική κίνηση ενός ή περισσότερων προσώπων που εκτελείται με τη συνοδεία μουσικής ή τραγουδιού. Στην αρχαιότητα λεγόταν χορός και το άσμα ορχούμενων (το τραγούδι) και αυτή η ομάδα των ορχούμενων (χορευτές).

Ο χορός εμφανίζεται σε διαφορετικές εκφάνσεις από λαό σε λαό και από εποχή σε εποχή, καθώς δέχεται επιδράσεις τόσο από τη θρησκεία όσο και από τις αντιλήψεις που επικρατούσαν κατά καιρούς περί ηθικής.

Στην αρχαία Αίγυπτο η ανάπτυξη του χορού επήλθε, όταν ήδη υπήρχε μεγάλη ακμή, τη στιγμή που για πρώτη φορά, η αιγυπτιακή κοινωνία ανέπτυξε μια πολυσύνθετη ταξική δομή. Η τάξη των ιερέων είναι αυτή που σχετίζεται περισσότερο με τον χορό, γιατί γι' αυτούς αποτέλεσε το κυρίαρχο μέσο θρησκευτικής έκφρασης. Τα μυστήρια της αιγυπτιακής μυθολογίας απεικονίζονταν μέσω δραματικών χορών και είχαν σαν κύρια θέματά τους τον θάνατο και την αναγέννηση.

Πέραν όμως της εξέχουσας θέσης του χορού στη θρησκεία, ο χορός εξελίχθηκε σε μια μορφή ψυχαγωγίας ιδιαίτερα δημοφιλή σε όλες τις τάξεις. Οι βασιλιάδες είχαν ντιζέρ στην υπηρεσία τους που χόρευε για όλες τις περιστάσεις. Οι δούλοι διδάσκονταν μουσική και χορό και βαθμιαία αναπτύχθηκε μια τάξη επαγγελματιών για ψυχαγωγία. Ο χορός λοιπόν στην αρχαία Αίγυπτο ήταν καθολικός.

Από την άλλη, οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως ο χορός ήταν δώρο των θεών προς τον άνθρωπο, για να μπορεί να ξεχνιέται μέσω αυτού από τους κόπους και τις θλίψεις της ζωής του. Έτσι κι εδώ αρχικά ο χορός χρησιμοποιήθηκε ως θρησκευτική πράξη, όπως π.χ. στις διονυσιακές τελετές, αλλά και ως μέσο στρατιωτικής εκπαίδευσης. Σταδιακά πέρασε στο αρχαιοελληνικό θέατρο κι έπειτα έγινε μέρος της λαϊκής ψυχαγωγίας. Οι ρίζες του χορού στην αρχαία Ελλάδα φαίνεται να βρίσκονται στην Κρήτη και τον Μινωϊκό πολιτισμό.

Ανάλογα με το είδος του χορού, ο Πλάτων κάνει διάκριση σε 3 κατηγορίες:

α) Στους πολεμικούς χορούς. Αυτοί έχουν ως σκοπό την προπαρασκευή των ανδρών για

πόλεμο.

β) Στους θρησκευτικούς: Συγκεκριμένα, δεν υπήρχαν μυστήρια ή θρησκευτικές τελετές

στην αρχαία Ελλάδα που να μην συνδέονταν με τον χορό.

γ) Στους ειρηνικούς: Εδώ έχουμε τους χορούς συμποσίων, γάμων και πένθους.

Σε τόσο μεγάλη εκτίμηση είχαν τον χορό, ώστε ήταν συνήθεια, γενικά παραδεκτή για φιλοσόφους, πολιτικούς, στρατηγούς και άλλες εξέχουσες προσωπικότητες στον αιώνα του Περικλή να εκτελούν μόνοι τους χορούς μπροστά σε κοινό πολλών χιλιάδων σε δημόσιες στιγμές, στην επιστροφή από εξόρμηση ή νίκη.

Με το πέρασμα από την αρχαία Ελλάδα, στην αρχαία Ρώμη τα πράγματα άλλαξαν. Ενώ αρχικά, λόγω της έντονης επιρροής της αρχαιοελληνικής κουλτούρας, ο χορός αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της παιδείας. Βλέπουμε πως με την πάροδο των αιώνων οι Ρωμαίοι αρχίζουν να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στο θέατρο. Ειδικά στους μετά Χριστόν αιώνες της αυτοκρατορίας, ο χορός υποτιμάται σε βαθμό παρακμής, γεγονός στο οποίο συνέβαλε φυσικά και ο ρόλος της εκκλησίας.

Έπειτα, στον Μεσαίωνα και με επίκεντρο την καθολική Δυτική Ευρώπη, ο χορός τελεί σχεδόν υπό διωγμό, γεγονός που επίσης ενισχύθηκε από τον αφορισμό του από την εκκλησία.

Ωστόσο, στη σημερινή εποχή ο χορός αποτελεί έναν τρόπο έκφρασης συναισθημάτων, κοινωνικής αλληλεπίδρασης, εκγύμνασης του σώματος αλλά και του πνεύματος. Πολλές φορές χρησιμοποιείται για να εκφράσει ιδέες ή για να διηγηθεί μια ιστορία. Ακόμα, μπορεί να θεωρηθεί ως μια μορφή μη λεκτικής επικοινωνίας μεταξύ ατόμων ή άλλων ζώων, όπως π.χ. οι χοροί των μελισσών και ως τρόπος συμπεριφοράς π.χ. χοροί ζευγαρώματος.

Στη σύγχρονη εποχή υπάρχουν πολλά είδη μουσικής και χορού που αναπτύχθηκαν μαζί στο πέρασμα του χρόνου. Παραδείγματα αυτής της διπλής ανάπτυξης αποτελούν το βαλς, το τάνγκο, η σάλσα, η ντίσκο, η χιπ-χοπ κ.α.

Μια από τις μεγάλες διαφορές του χορού στην αρχαιότητα με τον χορό του σήμερα έγκειται στον τρόπο εκτέλεσης. Για παράδειγμα στην αρχαία Αίγυπτο, ο χορός είχε αργά και σταθερά βήματα με τα χέρια σε έκταση. Έκαναν παράλληλα πηδήματα, τούμπες και περιστροφές στον αέρα. Οι όροι “γέφυρα”, “κατακόρυφο” και “σπαγγάτο” έχουν τις ρίζες τους σε αυτή την εποχή. Αντίθετα, οι σύγχρονοι χοροί φαίνεται να χαρακτηρίζονται από αρμονία και χάρη στις κινήσεις.

Εν κατακλείδι, παρατηρούμε πως στην αρχαιότητα και γενικά στις πρώιμες κοινωνίες ο χορός αποτελεί κυρίως μέσο λατρευτικής τελετουργίας και εξιστόρησης μύθων. Αντίθετα, σήμερα είναι κατά κύριο λόγο τρόπος ψυχαγωγίας. Παρόλ'αυτά, φαίνεται πως και κατά τα αρχαία χρόνια, αλλά και τώρα χρησιμοποιείται για να εκφράσει τα αισθήματα ενός για το αντίθετο φύλο.